De concept begroting 2024 van de gemeente stemt om een reden tevreden: de drastische bezuinigingen van 360.000 euro op de bibliotheken, cultuur en welzijnswerk en op kleinere maatschappelijke organisaties en verenigingen is voor 2024 uitgesteld. Bovendien is de organisaties 250.000 euro extra toegezegd om de kostenstijgingen vanwege inflatie te compenseren. Het maakt dat de dreigende sluiting van de biblioheekvestigingen waartegen honderden inwoners protesteerden, en de afbraak van welzijns- en cultuurbeleid voor even voorbij is.
De PvdA-fractie vindt de begroting niettemin problematisch, zei fractievoorzitter Jose Smits, donderdag 2 november in een debat in de raad. De begroting voor 2025 is alleen sluitend gemaakt door opnieuw het vel over de oren te halen bij de bibliotheken, welzijn en cultuur. Het te bezuinigingen bedrag van 360.000 euro, plus nog eens de 250.000 euro die nu voor inflatiecompensatie is bestemd, moet in 2025 alsnog worden ingeleverd. Dat is een te bezuinigen bedrag van 610.000 euro op cultuur, welzijn, lokaal sociaal beleid en sociale samenhang in onze kernen. Dat is niet alleen onwenselijk; het is onhaalbaar.
Door een begroting te presenteren met zo’n verborgen onhaalbare bezuiniging erin, wordt inwoners een rad voor ogen gedraaid. De meerjarenbegroting is vanaf 2025 irreëel. Het is politiek drijfzand.
BUCH tegenvaller
En er zijn meer problemen. De BUCH werkorganisatie draait niet goed. Individuele ambtenaren werken hard en loyaal. Maar er is een hardnekkig probleem met inhuur en hoog ziekteverzuim. De politieke aansturing is problematisch. De colleges van de vier gemeenten zijn het regelmatig met elkaar oneens en dat belemmert doelmatig werken. De colleges van burgemeester en wethouders van de BUCH praten al maandenlang met elkaar over uitbreiding van het ambtenarenbestand.
Vlak voor het begrotingsdebat werd bekend dat ze inmiddels hebben besloten extra ambtenaren aan te stellen. Het gaat structureel 1,7 miljoen extra kosten. Die extra uitgave is niet terug te vinden in de begroting en ook daarom is het stuk irreëel. Wethouder Beems weigerde donderdagavond 2 november uit te leggen hoe hij die tegenvaller denkt te kunnen verwerken.
De begroting is volgens de fractie verder zwak omdat grote onvermijdelijke uitgaven niet in de begroting zijn verwerkt. Enkele basisscholen zijn dringend toe aan nieuwbouw, maar de gemeente maakt geen reservering vrij voor dat doel. Er zijn plannen voor een prachtig nieuw zwembad maar de exploitatielasten zijn nog niet gedekt.
Verplicht geld naar gemeenschappelijke regelingen
Als relatief kleine gemeenten zijn wij genoodzaakt samen te werken met andere gemeenten in allerlei gemeenschappelijke regelingen. Dat geldt voor gezondheidszorg (GGD), voor politie en veiligheidsbeleid, voor uitvoering van de participatiewet, van de Jeugdwet, van de Wet maatschappelijke voorzieningen WMO en nog meer. Met deze beleidsterreinen is enorm veel geld gemoeid. Een gemeenteraad oefent theoretisch controle uit op het beleid door te bepalen aan welke beleidszaken we geld toekennen. De zeggenschap is echter beperkt. In de gemeenschappelijke regeling GGD hebben we een zestiende stemrecht. Bij Zaffier bepaalt de grootste gemeente Alkmaar de toon. We leggen altijd onvoldoende gewicht in de schaal als we vanuit de Castricumse raad op een onderdeel een keer ander beleid willen voeren. De uitgaven voor WMO, Jeugdzorg en Participatiewet worden door landelijke regels bepaald en zijn voor ons in de gemeenteraad amper beïnvloedbaar.
Het betekent dat we als gemeenteraad over een steeds kleiner deel van onze begroting zeggenschap hebben.
Minder inkomsten
Die financiele ruimte wordt verder beperkt omdat deze coalitie de inkomstenkant verwaarloost. VVD, Lokaal Vitaal en het CDA besloten bewust – het is een politieke keuze – om de OZB-lasten te laten dalen. Niet in euro’s. Onze inwoners betaalden van 2022 op 2023 13 euro per jaar gemiddeld meer aan OZB belasting. Maar de inflatie steeg in 2022 met 10 % en is ook in 2023 weer erg hoog. Over 2022 is slechts de helft van de inflatie verrekend. Het bekent dat de gemeentelijke inkomsten uit OZB voor zeker 5% achterblijven.
Daar komt bij dat de uitkering uit het gemeentefonds structureel een miljoen lager is vanaf 2023 omdat de WOZ-waarden stijgen. Het rijk ziet Castricum als een welvarende gemeente die meer de eigen broek kan ophouden via de OZB-heffing.
We hebben kortom minder inkomsten tegen steeds grotere verplichte uitgaven via de gemeenschappelijke regelingen en de WMO.
Alles wat we lokaal willen organiseren komt dan in gevaar. Het gaat om de aanleg van veiliger fietspaden, het speeltuintje in de nieuwe buurt, de subsidies voor verenigingen, de bijdragen voor maatschappelijke initiatieven, de verbetering van het zwembad c.q. aanleg van een nieuw bad en sporthal, de bibliotheekvestiging, het jongererenwerk, het onderhoud aan wegen.
Dat risico klinkt onvoldoende door in deze begroting. De PvdA fractie heeft bepleit om de OZB-heffing volledig mee te laten stijgen met de inflatie, iets wat de coalitie ook heeft beloofd. VVD, CDA en Lokaal Vitaal weigeren echter zich aan hun eigen coalitieakkoord te houden. Wat hen betreft kan in 2025 worden bezuinigd op onze lokale voorzieningen. Zoals Lokaal Vitaal in het debat aangaf: “daar kan de stofkam nog wel doorheen.”
lees hier de volledige bijdrage van de PvdA fractie in het begrotingsdebat
